به گزارش نبض بورس، شورای عالی بورس و اوراق بهادار، عالی‌ترین رکن بازار اوراق بهادار ایران است که تصویب سیاست‌های کلان این بازار را بر عهده دارد. در ماده سوم قانون بازار اوراق بهادار، اعضای شورا مشخص شده است و ماده چهارم نیز به وظایف شورا اشاره کرده است. در این مطلب قصد داریم تا با وظایف این شورا و اعضای آن آشنا شویم.
ممکن است شما هم در اخبار و یا از اطرافیانتان شنید‌ه باشید که شورای عالی بورس یک قانونی را تصویب کرده است. شورای عالی بورس و اوراق بهادار (که مختصرا به آن شورای عالی بورس می‌گوییم)، نقش اساسی و اصلی در تعیین راهبردهای بازار سرمایه و نظارت بر سازمان بورس را دارد. این یعنی درواقع شورای عالی، ناظر سازمان بورس است. این شورا مرجع سیاست‌گذاری‌های بازار سرمایه است.
شورای عالی بورس بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است که تصویب سیاست کلان و خط مشي بازار در قالب سياست‌های كلی نظام و قوانين و مقررات مربوط و همچنین اتخاذ تدابير لازم برای ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار و اعمال نظارت عاليه بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار از مهمترین وظایف آن است.
سازمان بورس و اوراق بهادار یک موسسه عمومی غیردولتی است و توسط اعضای ۵ نفره هیئت مدیره مدیریت می‌شود. این سازمان زیر نظر شورا، بر اجرای قوانین و مقررات، تنظیم و تدوین مقررات و ایفای سایر وظایف تعیین‌شده در قانون نظارت می‌کند.
در ماده ۴ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی وظایف شورای عالی بورس به شرح زیر اعلام شده است:
۱ - اتخاذ تدابیر لازم جهت ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار و اعمال نظارت عالیه بر اجرای این قانون.
۲ - تعیین سیاست‌ها و خط مشی بازار اوراق بهادار در قالب سیاست‌های کلی نظام و قوانین و مقررات مربوط.
۳ - پیشنهاد آئین نامه‌های لازم برای اجرای این قانون جهت تصویب هیأت وزیران.
۴ - تصویب ابزار‌های مالی جدید.
۵ - صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت بورسها، بازار‌های خارج از بورس، شرکت‌های سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و شرکت‌های تأمین سرمایه.
۶ - تصویب بودجه و صورت‌های مالی سازمان.
۷ - نظارت بر فعالیت و رسیدگی به شکایت از سازمان.
۸ - تصویب نوع و میزان وصولی‌های سازمان و نظارت بر آنها.
۹ - انتخاب بازرس - حسابرس سازمان و تعیین حق‌الزحمه آن.
۱۰ - انتخاب اعضای هیأت مدیره سازمان.
۱۱ - تعیین حقوق و مزایای رئیس و اعضای هیأت مدیره سازمان.
۱۲ - انتخاب اعضای هیأت داوری و تعیین حق‌الزحمه آنان.
۱۳ - اعطای مجوز به بورس به منظور عرضه اوراق بهادار شرکت‌های پذیرفته شده خود در بازار‌های جهانی.
۱۴ - اعطای مجوز پذیرش اوراق بهادار خارجی به بورس.
۱۵ - اعطای مجوز به بورس جهت معاملات اشخاص خارجی در بورس.
۱۶ - سایر اموری که به تشخیص هیأت وزیران به بازار اوراق بهادار مربوط باشد.
تبصره - مصوبات شورا پس از تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی لازم‌الاجراء خواهد بود.
همان گونه که از تبصره بالا پیداست، طبق قانون، مصوبات این شورا باید قبل از اجرایی شد‌ن به تایید رئیس شورا برسد و اگر وزیر اقتصاد یک مصوبه را تایید نکند، این مصوبه اجرا نخواهد شد. پس در اینجا متوجه می‌شویم که نقش وزیر اقتصاد و به طور کلی دولت در بازار سرمایه چقدر پررنگ است و این مسئله استقلال بورس را می‌تواند خدشه‌دار کند.
بانک مرکزی هر کشور به صورت مستقل از دولت کار می‌کند و وظیفه‌اش، حمایت از ارزش پول ملی است. به همین نسبت، بورس هم باید مستقل باشد تا هدفش که حداکثر کردن سود سهامداران و حمایت از آنها در بازار است را پیگیری کند. ممکن است گاهی حداکثر کردن منافع سرمایه‌گذاران با سیاست‌های دولت همسو نباشد.
در ماده ۳ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی اعضای شورا به شرح ذیل اعلام شده است:
۱ - وزیر امور اقتصادی و دارایی.
۲ - وزیر صنعت، معدن و تجارت.
۳ - رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
۴ - رؤسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون.
۵ - رئیس سازمان که به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان نیز انجام وظیفه خواهد کرد.
۶ - دادستان کل کشور یا معاون وی.
۷ - یک نفر نماینده از طرف کانونها.
۸ - سه نفر خبره مالی منحصرا از بخش خصوصی با مشورت تشکلهای حرفه‌ای بازار اوراق بهادار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیأت وزیران.
۹ - یک نفر خبره منحصرا از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیأت وزیران برای هر بورس کالایی.
تبصره ۱ - ریاست شورا با وزیر امور اقتصادی و دارایی خواهد بود.
تبصره ۲ - مدت مأموریت اعضای موضوع بندهای (۷)، (۸) و (۹) پنج سال است و آنان را نمیتوان از میان اعضای هیأت مدیره و کارکنان سازمان انتخاب کرد.
تبصره ۳ - انتخاب مجدد اعضای موضوع بندهای (۷)، (۸) و (۹) این ماده حد اکثر برای دو دوره امکانپذیر خواهد بود.
تبصره ۴ - اعضای موضوع بند (۹)، فقط در جلسات مربوط به تصمیم گیری همان بورس شرکت می کنند.
سیداحسان خاندوزی وزیر اقتصادی، عباس علی آبادی وزیر صنعت، معدن و تجارت، محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی، حسین سلاح ورزی رئیس اتاق بازرگانی ایران، بهمن عبداللهی رئیس اتاق تعاون ایران، مجید عشقی رئیس سازمان بورس و دبیر شورا و سخنگوی سازمان، حجت‌الاسلام محمد موحدی‌آزاد دادستان کل کشور، حمیدرضا دانش کاظمی نماینده کانون ها، احسان دشتیانه یک نفر خبره برای بورس کالا، علی امامی میبدی یک نفر خبره برای بورس انرژی، احمد شعبانی، مسلم پیمانی و غلامرضا مصباحی مقدم به عنوان سه نفر خبره مالی.
همچنین مجتبی توانگر و محسن علیزاده به عنوان اعضای ناظر مجلس، در شورای عالی بورس و اوراق بهادار می باشند.
